Friso Keuris Dutchbat III

Exact vijftien jaar geleden vond de meest besproken VN missie plaats waar ons land bij betrokken is geweest. In Srebrenica werden bijna 8.000 moslimmannen gevangengenomen en vermoord door Bosnische Serviërs, nadat zij de beschermde enclave te voet hadden verlaten in de hoop Centraal Bosnië te bereiken. Voor de hedendaagse geschiedenis is het een dieptepunt, voor de ooggetuigen van Dutchbat III een traumatische ervaring. Fotograaf Friso Keuris (1963) portretteerde de toenmalige soldaten van Dutchbat III. Deze indringende serie portretten is vanaf 5 juni in Gemak te zien; het zijn grootformaat zwart-witfoto’s van gezichten die van dichtbij hebben meegemaakt hoe oorlog het slechtste in de mens losmaakt.

In 2006 begon Friso Keuris met het fotograferen van de soldaten van Dutchbat III. Zijn interesse in ooggetuigen van de hoogte- en dieptepunten van onze geschiedenis stond aan de basis van dit project. De portretten van de veteranen van Dutchbat III geven een gezicht aan de individuen die samen het veelbesproken bataljon vormden dat getuige was van de grootste massamoord in Europa na de Tweede Wereldoorlog. Wat Keuris duidelijk wil maken is dat deze anonieme groep uit allerlei verschillende mensen bestaat met hun eigen verhalen en beweegredenen; de een nam een missie over van een vriend die ging trouwen, de ander wilde graag iets goeds doen voor de bevolking daar en weer anderen zagen het puur als werk. En allemaal zijn ze in dezelfde hel terecht gekomen die hen voorgoed heeft getekend.

Gevoelens van onmacht en frustratie vormen een terugkerend thema in de verhalen en veel van deze veteranen lijden aan psychosomatische klachten. De Dutchbatters voelen zich in de steek gelaten, zowel in Bosnië als in Nederland. In hun ogen waren ze onmachtig om in te grijpen in de situatie; er waren geen wapens, er was geen internationale (lucht)steun en als blauwhelm mochten ze niets doen. Terug in Nederland waren ze onderwerp van discussie; waren ze geen helden maar lafaards. Door de pers werden ze gehekeld vanwege het gebrek aan optreden. In de tentoonstelling zullen deze persoonlijke ervaringen in een aantal begeleidende teksten, door soldaten zelfgemaakte foto’s en geluidsfragmenten worden geïllustreerd.

Met deze tentoonstelling en het bijbehorende boek, dat in de loop van dit jaar verschijnt, maakt Friso Keuris een document humain voor de soldaten van Dutchbat III waarin de machteloosheid van de groep en het individu een belangrijke leidraad vormt. Keuris voelt het als een plicht om deze veteranen te portretteren, omdat zij als mens én als militair een ijkpunt vormen voor de uitzendingen van vandaag de dag.

De tentoonstelling wordt in aanwezigheid van enkele Dutchbatters geopend door Ad van Liempt, journalist en ex-hoofdredacteur van Nova en bedenker van het programma Andere Tijden. Ook zal een bezoek aan de tentoonstelling deel uitmaken van het programma tijdens de landelijke Veteranendag op zaterdag 26 juni.