Studium Generale over Serendipiteit

Het begrip ‘serendipiteit’, dat door de Nederlandse serendipiteitsdeskundige Pek van Andel in de Dikke van Dale is terechtgekomen, is terug te voeren op het Engelse begrip ‘serendipity’. Het begrip werd voor het eerst gebezigd door de Engelsman Horace Walpole die in 1754 in een brief aan een vriend schreef getroffen te zijn door een Perzisch sprookje waarin de drie prinsen van Serendip (het huidige Sri Lanka) op hun avonturen, door toeval en schranderheid, voortdurend dingen tegenkomen waar ze niet naar op zoek zijn. Van Dale omschrijft ‘serendipiteit’ als de gave om door toevalligheden en intelligentie iets te ontdekken waar men niet naar op zoek was. In de wetenschap, kunst en techniek komen veel ontdekkingen volgens het principe van serendipiteit tot stand. Het meest klassieke voorbeeld in de wetenschap is dat van Archimedes die toen hij in bad zat, door een scherpe waarneming, het theoretische bewijs vond voor wat later de Wet van Archimedes zou gaan heten. De meest authentieke definitie is afkomstig van Pek van Andel: “Zoeken naar een speld in de hooiberg, en er uit rollen met de boerenmeid!”

Pek van Andel (1944) is experimenteel oogheelkundige aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij ontwikkelde een kunstmatig hoornvlies en ontving hiervoor in 1992 de Wubbo Ockelsprijs. In 2000 ontving hij de Ig Nobelprijs voor Medicijnen voor MRI-scanning van de geslachtsdaad. In 1996 deed hij experimenteel onderzoek naar de balpenmoord in Leiden. In 2009 publiceerde hij in het Frans het boek De la sérendipité, samen met Danièle Bourcier, directeur de recherche bij de Franse onderzoeksorganisatie Centre National de la Recherche Scientifique. Van Andel heeft een flink aantal wetenschappelijke en populair-wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan. Incidenteel schrijft hij voor NRC Handelsblad, en de laatste jaren publiceert hij korte essays in BioNieuws, het vakblad voor biologen. Op dit moment werkt hij aan zijn proefschrift over serendipiteit.

Toegang gratis – vrijwillige bijdrage van harte welkom